Ode aan
een veteraan

Afgelopen maart klinkt het geluid van een hoorn op de Nationale Veteranenbegraafplaats in Loenen. Tijdens een uitvaart met militaire eer wordt die middag afscheid genomen van Adjudant-Onderofficier Karel Zwart. Eén van de laatste van een generatie veteranen die vocht voor de vrijheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. De militaire eer was de ultieme, laatste ode aan deze veteraan die op 97-jarige leeftijd overleed. Zijn dochter Jolanda vertelt ons hoe zij als familie de uitvaart hebben ervaren.

Uitvaartwensen

“Het was heel duidelijk dat een uitvaart met militaire eer bij mijn vader zou passen. Na zijn opname in april 2021 bespraken we gelijk al, in het bijzijn van de mensen van de brigade, of hij op de veteranenbegraafplaats begraven wilde worden. Dit vond hij een mooie gedachte. Samen met mijn vader keken mijn man en ik in het najaar van 2022 online naar de uitvaart van Generaal-majoor Rudi Hemmes. Mijn vader was helaas niet meer in staat om zelf fysiek aanwezig te zijn bij de uitvaart, maar hij was onder de indruk van de uitvaart met militaire eer. Hij gaf aan dat hij zoiets zelf ook graag wilde. We zijn toen een keer op de veteranenbegraafplaats gaan kijken. Hans Bleijerveld van het Expert Team Monuta, dat de uitvaarten organiseert op deze begraafplaats, gaf ons een rondleiding. Het is een mooie plek waar de geschiedenis wordt doorverteld. En dat vond mijn vader ook belangrijk, dat de geschiedenis niet vergeten wordt.”

Onderdeel van de Prinses Irene Brigade

“Mijn vader was een tiener toen de oorlog begon. Op zijn 17e kreeg hij een oproep voor de Duitse arbeidsdienst en vanaf dat moment was hij op de vlucht. Diverse keren wist hij maar net uit handen van de Duitsers te blijven. Ook zag hij meerdere keren een bombardement van dichtbij. Ik denk dat dit alles ervoor zorgde dat hij zich in november 1944 vrijwillig aanmeldde bij het leger. Als jongeman van 18 jaar wilde hij zich vooral nuttig maken.

Na een intensieve training van 6 weken kwam hij bij de Prinses Irene Brigade terecht. Hij vocht onder andere mee in de gevechten rondom Hedel. Elke keer als we in de buurt van Hedel reden, zei hij: ‘Hier is zwaar gevochten’. Verder deelde hij daar geen details over, maar hij heeft daar kameraden verloren. De gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog en later tijdens de oorlog in Nederlands-Indië hebben een enorme impact op mijn vader gehad. Hij heeft zich zijn hele leven verbonden gevoeld met defensie en met ‘zijn’ regiment.”

Copyright op fotografie Defensie

Altijd betrokken bij ceremonies en herdenkingen

“Mijn vader deed dan ook graag mee aan tradities en herdenkingen. Wat hij fantastisch vond om te doen, waren de koorduitreikingen. Dat deed hij tot op hoge leeftijd. Als veteraan van het Garderegiment Fuseliers Prinses Irene (GFPI) mocht hij dan een zogenaamd invasiekoord uitreiken aan nieuwe leden van het regiment. Zo’n ceremonie wordt afgesloten met een glaasje Calvados, een brandewijn uit Normandië. Dat is ook iets wat terugkwam tijdens de uitvaart: we sloten af met een toost met Calvados.”

Copyright op fotografie Defensie

Uitvaart met militaire eer

“Bij een uitvaart met militaire eer zijn veel verschillende partijen betrokken. Wij zijn heel dankbaar voor de begeleiding vanuit het Expert Team Monuta en vanuit defensie. Het regiment heeft de militaire ceremonie op zich genomen: er waren erewachten, een draagploeg, kransendragers en een hoornblazer van de Koninklijke Landmacht. Allemaal mensen van het huidige GFPI. Alles werd goed op elkaar afgestemd en begeleid vanuit Monuta. Danielle van der Steen, register uitvaartverzorger van Monuta, heeft ons heel goed voorbereid op de uitvaart. Ze vertelde hoe het zou gaan, wat de ceremonie inhield en was samen met Hans tijdens de uitvaart aanwezig. Hun expertise en ervaring met militaire uitvaarten was duidelijk zichtbaar, zodat alles mooi bij elkaar kwam.”

Een passend en waardevol afscheid

“We kijken terug op een uitvaart die helemaal bij mijn vader paste. Met ruimte voor persoonlijke verhalen én voor zijn militaire identiteit. Tot een paar jaar terug was hij altijd aanwezig op bijeenkomsten en herdenkingen. De keren dat wij aanwezig waren bij een bijeenkomst van het regiment, werden we geraakt door de sfeer die er hing. De fuseliers waren als een familie voor hem. Ze waren trots op hem en hadden veel respect voor wat hij heeft gedaan. Ze kwamen zelfs nog bij hem op bezoek in het verzorgingshuis. Heel waardevol dat de fuseliers van het GFPI ook een rol speelden bij de uitvaart! Zo bewezen wij als zijn familie én militaire familie de laatste eer aan mijn vader.”