Verlies van
een partner

Als u jong bent, staat u samen midden in het leven. Net als iedereen bent u bezig met uw toekomst, carrière, kinderen, een huis kopen. Maar als u uw partner verliest, houden voor u ineens al die grote verwachtingen op. Als u kinderen heeft, bent u bovendien nu alleenstaande ouder. Mensen om u heen willen u wel helpen bij de rouwverwerking van uw partner, maar zij zijn nog druk met het leven bezig, voor hen gaat alles wel door. Ze zullen begrip voor u proberen te hebben, maar zijn ook druk met hun eigen leven. Het kan zijn dat u hierdoor vrienden kwijt raakt, maar ook nieuwe vrienden vindt, want relaties veranderen door zo'n gebeurtenis.

Op oudere leeftijd spelen er heel andere dingen in het leven. U bent misschien wel tientallen jaren samen geweest en ineens staat u alleen. Dat is een heel eenzaam gevoel. U heeft voor uw gevoel niets meer om naar uit te kijken. U heeft het gevoel dat het leven nooit meer waardevol wordt, uw partner met wie u zo lang alles deelde, is er immers niet meer. U zult soms denken: wat heeft het leven dan nog voor zin. Vaak kunt u wel uw ervaringen delen met leeftijdgenoten. Maar het kan ook lastig zijn, omdat de oudere generatie minder makkelijk praat over gevoelens.

Rouwverwerking na het verlies van een partner is een actief proces. De tijd heelt helaas niet alle wonden. Het gaat erom hoe u de tijd gebruikt. U moet zelf ook stappen zetten.

Hoe kunt u beginnen?

Rouw is persoonlijk, ga na wat u zelf nodig heeft. Een tijdje niks doen kan prima, maar uiteindelijk toch het leven weer oppakken zal ook moeten. Dat kan heel geleidelijk door eerst weer eens boodschappen te doen en daarna bijvoorbeeld weer te gaan werken. In het begin zal dat nog niet goed voelen, maar uiteindelijk zal het weer fijn zijn om het leven weer ‘te leven’.

Afleiding zoeken is niet verkeerd, maar rouwverwerking heeft ook aandacht nodig. Stop het daarom niet weg, om te voorkomen dat u erin blijft hangen. Ontspanning is ook erg belangrijk, zoek een vorm die bij u past. Dat kan een eenvoudig middagslaapje zijn of een stuk fietsen.

Kunnen rituelen helpen?

Als u behoefte heeft aan rituelen, kan dat zeker helpen. Het is wel belangrijk om er iets positiefs van te maken. Bijvoorbeeld een gebakje eten met elkaar op de dag dat uw partner jarig zou zijn.

Ook het opruimen van spullen van de overledene kan een ritueel zijn, dat helpt bij het proces van het loslaten. U kunt natuurlijk een deel bewaren om zo de ander mee te nemen in uw leven, maar wel in een leven waarin u verder gaat.

Vindt u spullen wegdoen nog te moeilijk? Dan kunt u ook een tussenweg kiezen, door het wel in dozen te stoppen, maar die pas later uit te zoeken. Het is wel belangrijk om aan de slag te gaan met opruimen van spullen. Soms willen mensen alles precies laten zoals het was, met bijvoorbeeld de schoenen van de partner nog onder de kapstok. Maar voor rouwverwerking moeten dingen wel veranderen, omdat u anders niet kunt loslaten.

Lotgenoten verlies partner

Praten met lotgenoten kan troost en steun geven. Voor anderen om u heen gaat het leven weer verder, waardoor het lastiger kan zijn om met hen uw verhaal te delen. Lotgenoten begrijpen wat u bedoelt en hoe verdriet kan voelen. En heeft u geen behoefte aan een praatgroep, dan zijn er tegenwoordig veel mogelijkheden om digitaal contact met lotgenoten te hebben.

Daarnaast kunt u ook altijd uw gevoelens zelf op papier uiten. U kunt dan ook eventueel opschrijven waarom u zich even wél prettig voelde op die dag, omdat iemand bijvoorbeeld iets aardigs tegen u zei. Zo ziet u ook in dat niet elke dag ‘zwart’ is.

Pijn, verdriet en machteloosheid zijn heel herkenbaar, dat vindt iedereen normaal. Maar ook gevoelens zoals woede, angst, opluchting, boosheid en schuldgevoel zijn normale reacties. Het is dus echt niet raar als u woedend bent op uw partner, zonder echte reden, alleen maar omdat hij of zij is overleden en u als het ware in de steek laat. Of dat u opluchting voelt nadat uw partner na een lang ziekbed overlijdt. Ook kunt u zich heel chaotisch voelen en niet weten hoe het nu verder moet.

De gevoelens die er zijn, kunnen erg verschillen per persoon. De een is juist heel helder tijdens de eerste maanden en krijgt dan pas de mentale klap, de ander is maandenlang heel chaotisch en daarna klaart langzaam de mist een beetje op.

Lichamelijke klachten 

Ook lichamelijk kunt u van alles voelen, want eigenlijk rouwt uw hele lichaam mee. U kunt allerlei klachten ervaren, zoals moeheid, geen energie hebben, u niet kunnen concentreren. U heeft misschien geen fut om te werken of geen zin om kleine praktische dingen te doen, zoals de boodschappen.

Wat ook vaak voorkomt tijdens de rouwverwerking, is dat uw lichamelijke klachten lijken op datgene waaraan uw partner is overleden. Als uw partner bijvoorbeeld aan darmkanker is overleden, kunnen uw lichamelijke klachten zich concentreren op uw buik. Dat kan zo ver gaan dat u echt bang wordt om ook darmkanker te hebben. Niet zo raar, want u heeft immers het nare aftakelingsproces van uw partner gezien en daar angst voor gekregen.

Besef dat rouw na één jaar niet klaar is. Sommige mensen vinden het tweede jaar juist moeilijker dan het eerste jaar. De Vlaamse psycholoog Manu Keirse geeft aan 'dat rouw als het ware als een schaduw levenslang met u mee gaat. Soms is de schaduw groot, soms is de schaduw kleiner. En soms denkt u dat de schaduw er even niet is, maar wacht hij toch om de hoek op u en overvalt hij u onverwacht weer.'

Het verlies van de partner kan vergaande gevolgen hebben. Denk aan financiële gevolgen; de nalatenschap moet worden geregeld en kunt u wel in uw huis blijven wonen? Of u was eerst tweeverdiener en nu moet u ineens alleen uw hoofd boven water zien te houden. Maar ook de voogdij over de kinderen moet worden geregeld.

Allemaal zaken waarbij u het beste hulp kunt zoeken. Probeer het niet allemaal alleen op te lossen. Monuta helpt u graag bij het vinden van een oplossing voor deze praktische zaken.

Hoe kan mijn omgeving helpen bij de rouwverwerking?

Mensen in uw omgeving kunnen beter ‘volgend' zijn dan ‘initiatiefrijk'. Heel vaak proberen mensen u met goede bedoelingen een beetje te pushen. ‘Je moet er echt eens uit.' Of: ‘Het wordt tijd om weer eens aan een man te denken.' Vertel hen dat het beter is als zij aan u vragen wat u nu nodig hebt of zou willen.

Wie echt wil helpen, biedt ook concrete hulp aan. Bekende opmerkingen zijn: ‘je mag me altijd bellen' of ‘roep als ik iets voor je kan doen'. Daar heb je eigenlijk niet zo veel aan, want dat doe je hoogst waarschijnlijk toch niet. Het is beter als iemand vraagt: ‘vind je het fijn om elke week een keer te komen eten' of ‘zal ik voortaan op vrijdag even bellen om te zien hoe het gaat?'

Verder is het goed als de omgeving toch het geduld opbrengt om te blijven luisteren. Mensen die heel nauw bij u betrokken zijn, kunnen het beste de sterfdatum, verjaardag of trouwdag ergens noteren, zodat ze er rond die datum rekening mee houden of er naar vragen bij de rouwende. Daarnaast moet u ook zelf dingen aangeven, niet te passief zijn. U kunt mensen in uw omgeving vertellen dat u deze week slecht in uw vel zit, omdat het de verjaardag of sterfdag van uw partner is.

Kunt u weer van een nieuwe partner houden?

Het moment waarop u weer van een nieuwe partner kunt houden, verschilt per persoon. Vaak ervaart men een schuldgevoel wanneer er gevoelens ontstaan voor een nieuwe partner. Alsof u uw overleden partner verraadt.

Ook het moment waarop u weer belangstelling krijgt kan verschillen. Tijdens een lang ziekbed kan het zijn dat u uw partner al begint los te laten. Soms zijn mensen daarom na acht of negen maanden al toe aan een nieuwe relatie, maar meestal lukt dat nog niet binnen een jaar. Er zijn mensen, die na vijf jaar nog zeggen dat zij er niet aan moeten denken om weer een partner te hebben. Het kan zelfs zijn dat het een bewuste keuze is om niet meer aan een nieuwe relatie te beginnen.

Niet vervangbaar 

Het is niet zo dat u nooit meer diepe gevoelens voor iemand anders kunt krijgen. Ook niet als u vijftig jaar samen bent geweest en veel van uw partner hield. Wat de meeste mensen wel zeggen, is dat die nieuwe relatie heel anders is dan de eerdere relatie. Uw partner is niet vervangbaar, maar u kunt wel weer een andere en misschien wel net zo mooie relatie met iemand opbouwen. Denk ook niet dat u eerst geen verdriet meer moet hebben voor u verder mag gaan. Soms kan, naast verdriet en rouw, toch een nieuwe liefde ontstaan.

Deze informatie over rouwverwerking bij het verlies van een partner is afkomstig van rouwtherapeut Maria de Greef. Zij heeft jarenlange ervaring met het begeleiden van mensen die rouwen.